Beste La Verna vrienden,

Op het moment dat ik dit voorwoord schrijf, op de eerste dag van de lente, woedt de oorlog in Oekraïne in alle hevigheid. Het is erg wat daar gebeurt. En we hebben geen zicht op de toekomst. Het kan nog erger worden. Het is bangelijk.

Het lot van de vele Oekraïners die hun land ontvluchten, maar ook van diegenen die blijven om te strijden, of om hun thuis niet achter te laten, raakt ons. Er komt een stroom van solidariteit met de getroffenen op gang. Hartverwarmend.
Het lot van de vele Russen die strijden is ook zorgwekkend. De vele doden en gewonden doen evenzeer pijn aan hun familie, aan hun volk. En ook het lot van de Russen die tegen de oorlog en het regime zijn en worden aangehouden, raakt ons.
Een oorlog is altijd verliezen. Voor alle partijen.
Zeker een conflict tussen ‘broederlanden’ met zoveel gezamenlijke geschiedenis en cultuur, roept pijn op. 

De taal in de media is er vooral één van wij/zij. Wij, Europa staan aan de kant van zij die vechten voor democratie, vrijheid van meningsuiting, mensenrechten. Verworvenheden die voor velen van ons vanzelfsprekend zijn, maar dat helemaal niet zijn.
Vele Oekraïners vechten en sterven voor deze waarden. Zij maken zich los van de dictatuur van Rusland en verlangen ernaar hun eigen identiteit te ontwikkelen. Hierbij spiegelen ze (of althans het heersende regime) zich aan Europa.

Moeten wij als Europa deze beweging steunen, moeten wij mee vechten voor deze waarden? Het is een vraag waar maar moeilijk een antwoord op kan gegeven worden. Zeggen we ja, dan dreigt een escalatie van het conflict. Zeggen we neen, dan laten we de mensen die strijden voor waarden die we delen, in de steek. Een moeilijk dilemma. Een waardenconflict.

Voor ons is het niet gemakkelijk te begrijpen dat een dictator als Poetin nog zoveel macht heeft. De censuur, het vertekende beeld dat Rusland van het conflict naar buiten brengt, doet ons huiveren. Hoe kunnen mensen zich zo monddood laten maken? Moeten we hen niet bewust maken van hoe de vork echt aan de steel zit? Van de leugens, van de manipulaties?

Voor ons is autonomie, zelf mogen denken, de waarheid uitzoeken, de grond waarop wij staan. En ook werd het na WO II duidelijk dat we moesten samenwerken indien we oorlogen wilden vermijden. ‘Nooit meer oorlog’, werd ons motto. We beseften ook dat ontvoogding aan de basis lag.

Er zijn mensen geweest die voorop liepen in deze gedachtegang. Victor Hugo, de Franse schrijver, droomde er al van op Tweede Kerstdag 1849, toen hij sprak voor het Vredescongres in Parijs: ‘Er zal een dag komen waarop de kogels en de bommen zullen worden vervangen door stemmen, door het algemeen kiesrecht van de volkeren … Er zal een dag komen waarop we kanonnen in musea zullen zetten, net zoals we vandaag martelwerktuigen tentoonstellen en we ons verbazen dat zulke dingen ooit gemaakt werden’.

‘Nooit meer oorlog’ en de kracht van samenwerking: het zijn waarden die we na de 2 wereldoorlogen hoog in het vaandel droegen.
Deze gedachte katapulteert mij terug naar mijn jeugd. In de Borluutstraat in Gent (nu de Belfortstraat) was een Europahuis. De bedoeling was om de waarde(n) van Europa uit te dragen. Ikzelf was toen 16 en werd de secretaris van de werkgroep cultuur van de jongerenafdeling. Elke maand organiseerden we een samenkomst rond een cultureel thema. Het was in het schooljaar 1969-1970.
Het belang van de Europa, het leefde toen. 
Kort nadien, in 1972, koos de Raad van Europa de ‘Ode an die Freude’ uit als volkslied van de Europese Unie: ‘Alle Menschen werden Brüder’. Een mooie gedachte.

Nu zijn we 50 jaar verder. Met de verdere globalisering en mondialisering is het bewustzijn gegroeid dat we als mensheid één geheel vormen. We staan kritischer tegenover Europa. We spreken over mensenrechten maar laten nog veel asielzoekers in de kou staan. Het doet nadenken dat de Oekraïense vluchtelingen hier zo welkom zijn (gelukkig) maar dat vele andere vluchtelingen nog steeds  in de steek worden gelaten. Zijn we niet allemaal mensen op dezelfde planeet?
Het denken in machtsblokken, hoeveel zin heeft dit nog? ‘Alle Menschen werden Brüder’ mag worden uitgebreid, wereldwijd.

Dit doet mij denken aan Ubuntu, de krachtige Afrikaanse levensvisie dat we als mensheid maar echt gelukkig kunnen zijn als we de waardigheid van eenieder erkennen. Het is een visie die al lang bestaat, maar die door Nelson Mandela en Desmond Tutu nieuw leven werd ingeblazen. Het gaat om een radicale omslag in het denken.

Wie vanuit het hart leeft, krijgt er voeling mee. We zijn getuige dat steeds meer mensen vanuit hun hart gaan leven. Concreet naar aanleiding van de oorlog zien we hoeveel mensen plaats maken in hun huis voor de opvang van gezinnen of een andere manier zoeken om te steunen. Er zijn ook allerlei initiatieven om in groep licht en liefde te sturen opdat er toch een vredesovereenkomst zou komen. 

Wereldvrede zal er komen als steeds meer mensen vrede vinden in hun hart. Het is vaak een weg van vallen en opstaan.
Hoeveel oorlogen woeden niet in het binnenste van mensen? Kwaadheid en verdriet om geleden onrecht, om niet gezien zijn, om vernederd te zijn. Kritiek op jezelf omdat je niet doet of niet kan wat je eigenlijk wilt. Kwaadheid op jezelf omdat je een ander hebt gekwetst en geen keuze maakte voor een opbouwend gesprek, en tegelijk het begrijpen ervan omdat de ander je ook niet respecteert. Verdriet en zelfkritiek omdat je er niet slaagt warme verbindingen met mensen aan te gaan. Verzet om je eenzaamheid te aanvaarden…
Het helpt als je de vele tegen-strijdigheden in jezelf kan zien als delen van jezelf, en je er op een broederlijke en zusterlijke manier mee kan omgaan. Ze niet langer met elkaar te laten strijden maar rond de tafel te gaan zitten, ze ruimte te geven, ze alle met liefde te beluisteren… Door vrede te krijgen met de tegendelen in jezelf ontstaat zachtheid, kom je thuis in je eigen liefdevolle intimiteit.

Maar er is niet alleen oorlog in jezelf. Je kan je ook in oorlog voelen met een medemens. Om vrede te krijgen in je relaties en dus ook met jezelf kan het nodig zijn je woede, kwaadheid, ontgoocheling, verdriet of dat wat echt in je leeft ter harte te nemen en te uiten, ook al weet je dat je de ander ermee kan pijn doen, of dat de ander je niet kan ontvangen of misschien zelfs afwijzen. Een conflict aangaan met een ouder of een kind, een partner, collega, vriend …, is soms nodig om je integriteit te herstellen, om je vrij te maken. 
Pas wie zich heeft bevrijd kan de echte vrede vinden.
Vrede, vrijheid en waardigheid gaan samen. Het bekomen ervan is een gezamenlijke opgave.

Zo kunnen we ook kijken naar het conflict tussen Oekraïne en Rusland. Als een strijd om vrijheid en waardigheid die moet gestreden worden. In beide landen gaat het om bestaansrecht en de zoektocht  naar de eigen identiteit. De Russische bevolking zal zijn ziel moeten vinden. Dat is moeilijk in een sfeer van onderdrukking. Om je ziel te vinden is veiligheid nodig. Het zal van onderuit moeten komen, via de taal van musici, kunstenaars, schrijvers, dansers, en via mensen die durven spreken. Het kan nog een lange weg zijn.

De Oekraïners strijden voor vrijheid en autonomie. Hiervoor is het op dit moment nodig zich te verdedigen tegen de Russische agressie.
De prijs die beide volkeren betalen is hoog, heel hoog.
Hoeveel pijn kunnen ze verdragen, hoeveel wereld moet nog verwoest worden? Maar is er een andere weg? 

Hun pijn is ook onze pijn. Ikzelf kan het niet aan te veel berichten te lezen, te veel beelden te zien. Het helpt ook niet. Liever bewaak ik mijn eigen helende en harmoniserende kracht. Liever hou ik mijn eigen bron open en verbind ik mij met mensen en krachten die bijdragen tot vrede.

We hopen dat dit tijdschrift je mag voeden zodat ook jouw bron, jouw liefde open mag blijven.

We heten je heel hartelijk welkom op onze activiteiten. We zijn blij dat er opnieuw stiltenamiddagen zullen doorgaan. De groep van Geel is uit de startblokken gekomen. De programma’s die daar zijn ontstaan worden op de activiteitenkalender met een geel randje aangeduid. Maar uiteraard is iedereen daar welkom.

Vergeet je ook je lidgeld niet?

Ik wens je vrede en alle goeds,

Kristin Vanschoubroek

Het zou fijn zijn reacties te ontvangen op dit voorwoord. Ook reacties op de andere teksten zijn welkom via kristin@laverna.be, of rechtstreeks bij de schrijvers (zie pagina’s medewerkers)