Beste vrienden,

Het is de zondag van de zware terreurdreiging in Brussel, negen dagen na de aanslagen in Parijs. Zoals steeds op zondag nemen we het ontbijt in de living, met kaarsje op tafel, zicht op de tuin. Een eekhoorn springt achteraan in de tuin bedrijvig van tak tot tak, twee pimpelmeesjes en een roodborstje vliegen tot heel dicht bij het raam, enkele kraaien trippelen ijverig rond, een boeiend schouwspel… Dit is genieten! 

Al negen dagen worden we bestookt met verslaggeving en opinieartikels over de verschrikkingen. Ik probeer een goed evenwicht te behouden tussen ‘mee zijn met het leven’ en voldoende afstand inbouwen. Maar nu is het vooral genieten van de achteloosheid van die beestjes. Terreurdreiging of niet, ze stoppen niet met eten zoeken, fladderen, springen, vliegen. Ze zijn zich van geen kwaad bewust.

In dat soort naïviteit herken ik mij: helemaal opgaan in het NU-moment alsof er niets aan de hand is. Deze naïviteit, deze onschuld is mij dierbaar. Ze zorgt ervoor dat ik niet vleugellam wordt gemaakt door angst, door onzekerheid en door de broosheid van het bestaan. Misschien is het omdat ik zo vaak geconfronteerd word met broosheid en kwetsbaarheid, zowel van mezelf als van anderen, dat ze een deel van mij zijn geworden.
Wanneer ik rondom mij kijk, is die houding niet zo vanzelfsprekend. Het is alsof de angst en de onzekerheid, die bij veel mensen bedolven liggen of verdrongen zijn, door de aanslagen aan de oppervlakte komen. Velen komen nu oog in oog te staan met hun angst. Ze kunnen er niet langer omheen.

In spirituele kringen wordt wel eens gezegd dat er maar twee gevoelens zijn: angst en liefde. Alsof angst het tegendeel van liefde zou zijn. Voor mij vormen ze eerder een huwelijk. Angst en onzekerheid zijn inherent aan het leven: we kunnen ziek worden, iemand waar we van houden verliezen, een ongeluk hebben of veroorzaken, verliezen wat we met liefde en zorg hebben opgebouwd, … Het is goed om ons bewust te zijn van de broosheid van dit alles.

Het rare is dat als je je bewust wordt van je angst, je jezelf er tegelijk van kan bevrijden. Je kan leren omgaan met angst. Ze onder ogen zien zonder er verlamd door te worden. Daar zijn vaak vertrouwvolle gesprekken voor nodig, waarbij je kan stilstaan bij je emoties en je passie en zo tot een diepte kan komen waar je voorheen niet kwam. Vertrouwd worden met je angsten, met de vergankelijkheid van het leven, met de dood, … het is een geschenk, want alleen wie vertrouwd is met eindigheid en dood kan ten volle leven.

Als ik besef hoe broos en vergankelijk het bestaan is, dan helpt mij dat om me op ieder moment bewust te zijn van het geschenk dat mij elke dag wordt gegeven, zomaar gratuit. En om te beseffen dat er altijd liefde voorhanden is, een onuitputtelijke voorraad… Elke dag geeft kansen om goed te doen, om lief te zijn, al is het maar voor één iemand of één iets: een mens, een vogeltje, een poes, een boom, … Kwetsbaarheid en dankbaarheid gaan hand in hand. Broosheid en vertrouwen ook.

Maar niet alleen de angst wordt deze dagen zichtbaar, ook het kwade wordt door de aanslagen een realiteit. IS is een uitgesproken manifestatie van het kwade. Ook hier worden we geconfronteerd met de dualiteit van goed en kwaad. Ook dat lijken tegenstellingen, maar ze zijn het niet.
Goed en kwaad gaan samen. Hoe vaak realiseren we ons dat we foute dingen hebben gedaan, dat we anderen hebben gekwetst, dat wij zelf zijn gekwetst – en bovendien vaak met echt goede bedoelingen! Het kwaad hoort bij het leven.

Ook hier leidt bewustwording van het kwade naar een grotere vrijheid, naar meer keuze. We zullen allicht nooit helemaal vrij zijn van het kwade, maar als we het zien als deel van onszelf en van iedere mens, dan ontwikkelen we meer mededogen. Als ik mij oprecht bewust word en spijt heb van het kwade dat ik heb aangericht, dan word ik een milder mens. En die mildheid maakt vrij.

Daarom hou ik mijn hart vast als het kwade met het kwade wordt bestreden. Ik wil blijven geloven dat liefde en broederlijkheid sterker zijn dan haat en uitsluiting, en dat we die goede krachten moeten inzetten.

La Verna helpt mij hierbij. Door ons leven eerlijk met elkaar te delen, door ons te laten raken door elkaar, bouwen we samen aan een veld van verbondenheid en spreiden we een deken over onze angst, onze onzekerheid en onze broosheid. Daardoor ontvangen we de innerlijke kracht om op een constructieve manier bij te dragen aan de samenleving.

Aan ieder van jullie wens ik een mooie kersttijd en een betekenisvol nieuw jaar.

Hoop

Diep in onszelf dragen wij hoop,
als dat niet het geval is,
is er geen hoop.

Hoop is een kwaliteit van de ziel
en hangt niet af
van wat in de wereld gebeurt.

Hoop is niet voorspellen
of vooruitzien.
Het is een gerichtheid van de geest,
een gerichtheid van het hart,
voorbij de horizon verankerd.

Hoop in deze diepe en krachtige betekenis
is niet hetzelfde als vreugde
omdat alles goed gaat
of je bereidheid je in te zetten
voor wat succes heeft.

Hoop is ergens voor werken
omdat het goed is,
niet alleen omdat
het kans op slagen heeft.

Hoop is niet hetzelfde als optimisme,
evenmin de overtuiging
dat iets goed zal aflopen,
wel de zekerheid dat iets zinvol is,
ongeacht het resultaat.

Vaclav Havel

Kristin
December 2015