Mia Vanschoubroek-De Coster
1 april 1928 – 2 september 2017
Vier dagen voor mama naar ‘de andere kant’ ging, begon haar stervensproces. Heel bewust nam ze afscheid van het leven en van wie haar het dichtst omringden, haar kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen. Hieronder vinden jullie het woordje dat ik uitsprak tijdens de afscheidsviering op 8 september. De foto die jullie hier zien werd genomen op 13 augustus, 3 weken voor haar heengaan.
Lieve mama,
Hier staan we dan. Verweesd. Vanaf nu geen ouders meer. Vanaf nu op de bovenste rij voor de generaties na ons. Maar we staan hier ook niet verweesd. Jij, en ook papa, leven verder in ons en in de generaties na ons. Jullie ziel doorweeft ons bestaan. We voelen vooral dankbaarheid om wat jullie ons schonken.
Vandaag bij dit afscheid blikken we even terug.
Mama, jouw levensgeschiedenis is als een lange parelsnoer. De dagen, de maanden, de jaren, de periodes hebben zich aaneengerijgd, waarbij geen enkele gebeurtenis op zichzelf staat. Alles wat in je leven gebeurde, bepaalde de toekomst mee, meer nog bepaalde je ‘zijn’ mee.
Als kind was het je algauw duidelijk dat je de wijde wereld in wou. Toen je papa leerde kennen, studeerde hij in Gent. Dat was ver in die tijd. Bovendien opende er zich ook een academische wereld voor jou. Je was erdoor geboeid, door papa en zijn wereld. Het was een ruime wereld. Toch hield de relatie met papa ook kwetsbaarheid in. Papa werd zwaar ziek toen je hem pas kende. Hij had tbc en verbleef een jaar in een sanatorium in Eupen. Dat deed je ook, daar naartoe reizen. Je zei het nog vorige week, toen de film van je leven zich in je binnenste afspeelde: “Trouwen met papa was een risico, maar ik heb het genomen.” Zo was je. Je ging door als je voelde dat het juist was.
Je huwelijksleven begon in Utrecht. De Nederlanders en hun openheid: je hield ervan. Terug in Gent begon papa zijn academische carrière in de faculteit diergeneeskunde. Hij werd op jonge leeftijd professor. Tegelijkertijd was dit voor jullie de periode van ‘kinderen krijgen’. Ze kwamen snel. Op 7 jaar tijd werden 6 kinderen geboren. Dat had je nooit gedacht, en zeker niet gepland, zoveel kinderen. Maar zo was jij, zo waren jullie: ‘het Leven’ had deze kinderen op jullie weg gezet en jullie stroomden mee met de dynamiek van dat wat groter is dan de eigen plannen en wensen. En elk kind gaf jullie nieuw leven.
Jullie zesde kindje, Jantje, stierf aan wiegendood. Papa en jij hadden net gebouwd, jullie huis in de Wautersdreef, een mooi huis. Maar op dat moment had dit huis geen waarde voor jou. Jouw innerlijk huis, jouw wereld, stortte in. Een woordenloos verdriet, een verdriet zonder verhaal, nauwelijks een herinnering om aan vast te houden. Het deed zo pijn, alsof iets in je lichaam, iets van jezelf werd weggescheurd. Nu was papa daar om je steun en kracht te geven. De kracht van zijn geloof dat elk leven betekenis heeft, ook al wordt het zo vroeg gebroken, hielp jou. In die tijd hadden we elke avond ons gebed samen in de woonkamer. Vanaf nu zou Jantje over ons gezin waken.
Lieve en Stijn kwamen nadien. Hoe werden deze nieuwe levens verwelkomd! Niet alleen door jou en papa, maar ook door ons, de zussen en de broer.
Jullie leven was gevuld. Papa leefde intens. Hij was heel gedreven. Zijn werk deed hij met passie en plichtgetrouwheid. Hij vond dat hij als diensthoofd als eerste en als laatste aanwezig moest zijn. Maar naast zijn werk was hij ook ondernemend. Hij liep warm voor allerlei projecten, zowel zakelijke als culturele, en zette er zich met vuur voor in. Vaak moest je hem temperen. Jij wist hoe zijn gedrevenheid met hem op de loop kon gaan. Daarnaast moest je hem ook emotioneel ondersteunen, want papa was een heel gevoelig man. Maar je haalde ook veel kracht uit zijn ‘zijn’. Papa opende veel deuren, ook voor jou. En zijn familiale, filosofische en religieuze ingesteldheid gaf een grond onder alles wat jullie samen deden.
Intussen runde jij ons gezin. Jij was de moeder die alles stuurde, die er was voor ons. Vaak ging je recht door zee. Je trok een lijn. Voor kleinigheden was er weinig ruimte. Maar je was er als het nodig was. Je vocht voor ieder kind. Ieder kind wekte in jou een kracht. Elk op een eigen wijze. Jouw kracht groeide. Je was een sterke vrouw.
Toen stierf papa. Er kwam een tweede groot verdriet in je leven. Het was een ander soort verdriet. De vele verhalen over papa en zijn betekenis voor zoveel mensen vulden na zijn dood ons huis en onze harten. Ze waren een troost en verzoenden ons beetje bij beetje met de onvoorspelbaarheid van het leven. Leven en dood, vreugde en verdriet. De twee kanten horen samen. We leerden leven met de tegendelen. We kregen allen, zowel mama als wij, de kinderen, het appel om door te gaan met leven.
De periode van samenleven, van met en voor elkaar leven, mama en haar kinderen, ging nu volop open. Concreet hoefde je vanaf nu geen rekening meer te houden met papa. Maar innerlijk zou hij jouw echtgenoot blijven. In je hart bleef je diep, misschien zelfs nog dieper, verbonden met hem, en vanuit die verbondenheid leefde je verder. En stuurde je je gezin.
Het leven ging verder. Kinderen trouwden, kleinkinderen werden geboren. Je bleef je inzetten. Je gezin ging voor alles.
Toen kwam de dag dat je een zware hartoperatie moest ondergaan. We wisten niet of je dit zou overleven. Weken van spanning volgden. Maar je herstelde. Je ervaarde het leven dat je nog kreeg als een geschenk. Je zei het nog vorige week: “Mijn geopereerde hart is nu heel dicht bij mij. Ik heb een extra leven gekregen. Wie zou gedacht hebben dat ik nog zovele jaren zou krijgen?”
Ook wij, de kinderen, zijn zo blij dat er nog leven aan jou is gegeven. We hebben je lang bij ons mogen hebben. Papa is vroeg gestorven, maar het leven dat jij gekregen hebt, heeft dit goed gemaakt. Je zei het ook de voorbije week: “Papa heeft geen afscheid kunnen nemen. Ik ben zo blij dat ik dit wel kan. Ik had het zo gehoopt en ik heb het gekregen.”
Lieve mama, ouder wordend werd je steeds milder en liever en de laatste week straalde je van liefde. Een ouder die straalt van liefde: het is het mooiste geschenk dat kinderen kunnen krijgen. Rust nu maar. Het is je zo gegund. Jouw dynamiek en levenskracht nemen wij van je over.
Kristin
8 september 2017